Podstawa opracowania – art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2509 tj.) (dalej jako: „PrAut”).
Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:
- w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
- w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
- w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Zacznijmy od początku… Czym są te całe pola eksploatacji?
Krótko mówiąc, pola eksploatacji to sposoby korzystania z danego utworu, które to tworzą wiązkę uprawnień dotyczących zakresu posiadania bądź korzystania z utworu[1].
Pola eksploatacji zawsze będą się więc odnosiły do utworu, którym to jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia – art. 1 ust. 1 PrAut.
Natomiast, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, to twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji[2].
Pola eksploatacji to fundamentalne narzędzie zarządzania prawami autorskimi, które określa sposoby korzystania z utworu i jego komercjalizacji. Dzięki ich wyraźnemu wskazaniu w przepisach oraz umowach możliwe jest skuteczne rozporządzanie utworem, przy jednoczesnym zabezpieczeniu interesów twórcy.
Skoro już wiemy, czym są te pola eksploatacji. To po co dokładnie się je wyodrębnia?
Jak zostało wskazane, główną funkcją pól eksploatacji jest podzielenie praw wynikających z danego utworu i zakreślenie ich zakresów.
Powyższe pozwala zawrzeć, chociażby 2 umowy licencji wyłącznych w odniesieniu do tego samego utworu, jeżeli obejmują one różne pola eksploatacji[3].
Należy więc zauważyć, że pola eksploatacji w sposób ekonomiczny dzielą utwór[4]. To powoduje, że w sposób różnorodny, wielokrotny, ale również jednoczesny możliwe jest jego komercjalizowanie poprzez różne podmioty współpracujące z twórcą lub uprawnionym.
Co więcej taka komercjalizacja może się w tym samym czasie odnosić się do oryginału utworu, jak i do jego egzemplarzy, a dokonywana może być na różne sposoby, np. Strony uzgadniają, że oryginał utworu będzie wystawiony w jednym miejscu, natomiast jego egzemplarze będą stanowiły materiał marketingowy w postaci ulotek pozostawionych w miejscach sąsiadujących.
Pola eksploatacji stanowią więc realny mechanizm pozwalający na efektywne zarządzanie portfelem posiadanych utworów (lub szerzej praw własności intelektualnej) oraz ich spieniężanie.
Oprócz tego, pola eksploatacji porządkują zakresy współpracy z podwykonawcami, czy dystrybutorami danych utworów, umożliwiając rozszerzenie sieci kontaktów bez konieczności tworzenia odrębnych dzieł, czy produktów.
________________________________________________________________
[1] A. Niewęgłowski [w:] Prawo autorskie. Komentarz, Warszawa 2021, art. 50.
[2] Art. 17 PrAut.
[3] A. Michalak (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, Warszawa 2019.
[4] E. Ferenc-Szydełko (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Wyd. 4, Warszawa 2021.
O autorach
Zadaj pytanie autorowi
r. pr. dr Marek Porzeżyński
Zadaj pytanie autorowi
apl. adw. Mariola Połeć
Współpraca z mediami
