Czym jest utwór?
Potocznie, słowo „utwór” kojarzy nam się najczęściej z utworem muzycznym, pewną kompozycją melodyczną.
Jednak, w prawie autorskim, „utwór” stanowi definicję przedmiotu ochrony, którym jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia[1]. W szczególności, „utworami” są:
- wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
- plastyczne;
- fotograficzne;
- lutnicze;
- wzornictwa przemysłowego;
- architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
- muzyczne i słowno-muzyczne;
- sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
- audiowizualne (w tym filmowe).
Przesłanka „twórczości” oraz „indywidualności” oznacza odpowiednio spełnienie wymogu nowości i oryginalności oraz odróżnialności od innych „utworów”[2].
Co ważne, „utwór” nie musi zostać ukończony, żeby uzyskał ochronę z PrAut. Wystarczy jego ustalenie w jakiejkolwiek postaci, tj. jego wyrażenie poprzez jakikolwiek sposób.
Dlatego też, ochroną nie są objęte:
- odkrycia;
- idee;
- procedury;
- metody i zasady działania;
- koncepcje matematyczne.
Co więcej, „utworami” ze swej istoty, nie są również:
- akty normatywne lub ich urzędowe projekty;
- urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole;
- opublikowane opisy patentowe lub ochronne;
- proste informacje prasowe.
„Utworu” nie trzeba nigdzie rejestrować, żeby uzyskać ochronę. Ochrona ta przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.
Pamiętać należy, że PrAut swoją ochroną nie obejmuje nośników/przedmiotów, na których „utwór” został utrwalony[3]. „Utwór” jest dobrem niematerialnym, który istnieje dzięki przechowywaniu go w pamięci[4].
[1] Art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 28 października 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2509 t.j.) (dalej jako: „PrAut”).
[2] Wyrok SN z dnia 19 lutego 2014 r., sygn. V CSK 180/13.
[3] Wyrok SN z dnia 15 listopada 2012 r., sygn. V CSK 545/11.
[4] S. Grzybowski, w: S. Grzybowski, A. Kopff, J. Serda, Zagadnienia, s. 103–104.