Czy mogę dowolnie modyfikować cudzy utwór?

Opracowania cudzych utworów (np. tłumaczenia, przeróbki, adaptacje) uzyskują niezależną ochronę na podstawie PrAut bez uszczerbku dla prawa do „utworu pierwotnego”.

Czym jest opracowanie utworu?

Opracowywanie to podejmowanie działań twórczych, które przekształcają „utwór pierwotny” w ten sposób, że w rezultacie powstaje inny, nowy utwór (przedmiot prawa) posiadający cechy indywidualne twórcy opracowania[1].

Powyższe oznacza, że możliwe jest tworzenie opracowań utworów już istniejących jak, np. ekranizowanie powieści, stworzenie serialu telewizyjnego na podstawie filmu kinowego, parafrazę dzieła literackiego, miksy, czy fotokolaże.

Jaka część utworu pierwotnego może być wykorzystana?

Nie da się określić w sposób, np. procentowy, udziału „utworu pierwotnego” w opracowaniu. Najważniejszym jest to, żeby opracowanie nie przejmowało całości swojego poprzednika.

Odnosząc się do przekształceń jakie powinny mieć miejsce przy stworzeniu opracowania to pamiętać należy, że bardziej istotna jest ich jakość niż ilość, czy stopień[2].

Kiedy potrzebna jest zgoda twórcy?

Jednak, dla rozporządzania i korzystania z praw zależnych konieczne jest zezwolenie twórcy „utworu pierwotnego”, chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły. Natomiast, na samych już egzemplarzach opracowań, wymienić trzeba twórcę i tytuł utworu pierwotnego.

Co oznacza, że twórca „utworu pierwotnego” musi wyrazić zgodę na komercjalizację jego opracowania.

Po uzyskaniu takiej zgody, twórca opracowania ma 5 lat na jego rozpowszechnienie. Jeżeli tego nie zrobi, twórca „utworu pierwotnego” ma prawo cofnąć udzielone wcześniej zezwolenie zachowując przy tym wypłacone mu wynagrodzenie.

Kiedy opracowanie nie wymaga zgody?

Za opracowanie nie uważa się jednak utworu, który powstał w wyniku inspiracji cudzym „utworem”, jak również powstałych na jego gruncie: parodii, pastiszów oraz karykatur (uwaga! w zakresie uzasadnionym prawami tych gatunków twórczości – o czym w kolejnym artykule).

_______________________

[1] E. Laskowska-Litak [w:] Komentarz do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych [w:] Ustawy autorskie. Komentarze. Tom I, red. R. Markiewicz, Warszawa 2021, art. 2.
[2] Ibidem.