BENEFICJENCI FUNDACJI RODZINNEJ A ZGŁOSZENIE BENEFICJENTÓW RZECZYWISTYCH DO CRBR

BENEFICJENCI FUNDACJI RODZINNEJ A ZGŁOSZENIE BENEFICJENTÓW RZECZYWISTYCH DO CRBR

Od maja ubiegłego roku możemy powoływać do istnienia nowy rodzaj osoby prawnej – fundację rodzinną. Wraz z wejściem w życie przepisów o fundacji rodzinnej zmianie uległy również przepisy ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu („Ustawa AML”). Pomiędzy tymi przepisami istnieją związki, które generują po stronie fundacji rodzinnej obowiązki w zakresie zgłoszenia beneficjentów rzeczywistych fundacji rodzinnej do w Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych („CRBR”), o których poniżej.

Na wstępie wskazujemy, że pojęcie beneficjenta w rozumieniu przepisów o fundacji rodzinnej nie pokrywa się z pojęciem beneficjenta rzeczywistego w rozumieniu przepisów Ustawy AML, a zatem krąg beneficjentów rzeczywistych nie musi pokrywać się z kręgiem beneficjentów fundacji rodzinnej.

• Obowiązek zgłoszenia do CRBR

Fundacja rodzinna została objęta przepisami Ustawy AML i w konsekwencji podlega obowiązkowi ujawnienia w CRBR jej beneficjentów rzeczywistych. Rejestr ma za zadanie ułatwiać identyfikację osób fizycznych, które decydują o działalności podmiotów gospodarczych, a zatem wpisowi do CRBR podlegają osoby wywierający decydujący wpływ na funkcjonowanie fundacji rodzinnej.

Co prawda art. 58 Ustawy AML nie wskazuje wprost fundacji rodzinnej jako odrębnego podmiotu, który zobowiązany jest do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych, niemniej fundacja rodzinna na gruncie Ustawy AML traktowana jest jako trust, i właśnie na tej podstawie powinna zrealizować obowiązek ujawnienia danych o beneficjentach rzeczywistych.

Co prawda zgodnie z Ustawą AML nie wszystkie trusty zobowiązane są do zgłaszania informacji o beneficjentach, ponieważ dotyczy to tylko trustów, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne:

• mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
• nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w imieniu lub na rzecz trustu

w związku z czym można stwierdzić, że nie wszystkie fundacje rodzinne będą podlegały takiemu ujawnieniu, niemniej, mając na uwadze charakter fundacji rodzinnej należy przypuszczać, że zdecydowana większość z nich będzie spełniać kryteria wskazane powyżej.

Dla uniknięcia jakichkolwiek wątpliwości należy jednak rekomendować, by ustawodawca wprost wskazał fundację rodzinną w art. 58 Ustawy AML.

Tym samym w przypadku fundacji rodzinnej jako beneficjenta rzeczywistego należy zgłosić osoby sprawujące kontrolę nad fundacją rodzinną tj. osoby, mogące wywierać decydujący wpływ na czynności lub działania podejmowane przez fundację rodzinną, i nie będą to zawsze i co do zasady beneficjenci fundacji rodzinnej.

Katalog osób, które mogą zostać potraktowane jako beneficjenci rzeczywiści jest bardzo szeroki. Ustawa AML wskazuje bowiem, że beneficjentem rzeczywistym może być fundator, członek zarządu, członek rady nadzorczej, beneficjent, a w przypadku gdy osoby fizyczne czerpiące korzyści nie zostały jeszcze określone – grupa osób, w których głównym interesie powstała lub działa fundacja rodzinna, jak i inne osoby faktycznie sprawujące kontrolę nad fundacją rodzinną.

• Problem jawności danych w CRBR

Założenia przepisów o fundacji rodzinnej przewidują poufność listy beneficjentów fundacji rodzinnej, natomiast przepisy Ustawy AML umożliwiają powszechny dostęp do rejestru.

CRBR jest bowiem rejestrem powszechnym, jawnym i bezpłatnym, dostępnym dla każdego z poziomu wyszukiwarki internetowej. W ten sposób, mimo ochrony danych na gruncie ustawy o fundacji rodzinnej, w prosty sposób można powziąć wiedzę na temat imion, nazwisk, numeru PESEL beneficjentów rzeczywistych fundacji rodzinnej. Niewątpliwie taka regulacja stanowi istotną ingerencję w podstawowe prawa do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych. Zagadnienie to było już przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 22 listopada 2022 r. (C-37/20, C-601/20), niemniej orzeczenie nie znalazło dotychczas odzwierciedlenia w przepisach AML.

Autor
	adw. Katarzyna Gelo
	asystentka prawna Emilia Skibowska