Zdolność upadłościowa fundacji rodzinnej

Ustawa o fundacji rodzinnej wprost umożliwia fundacji rodzinnej prowadzenie działalności gospodarczej, a zatem kolejnym pytaniem, które należy postawić jest pytanie o zdolność upadłościową takiego podmiotu.

• Osobowość prawna

Podstawowym warunkiem ogłoszenia upadłości jest posiadanie przez dany podmiot osobowości prawnej.

Zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej fundacja rodzinna posiada osobowość prawną, a więc może występować w obrocie prawnym jako samodzielny podmiot.

Oznacza to również, że może prowadzić działalność gospodarczą. Zgodnie z art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej zakres dozwolonej (uprzywilejowanej) działalności jest ograniczony do:

• zbywania  mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia,
• najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia,
• przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni i podmiotów o podobnym charakterze, uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;
• nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze,
• udzielania pożyczek określonym podmiotom;
• obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;
• produkcji rolnej i gospodarki leśnej.

Tytułem wyjaśnienia należy wskazać, że fundacja rodzinna może podejmować inne rodzaje działalności, wykraczające poza ww. katalog, niemniej w takim przypadku zastosowanie znajdzie „sankcyjna” stawka podatku dochodowego (25%).

• Zdolność upadłościowa na gruncie prawa upadłościowego

Warunkiem sine qua non zdolności upadłościowej fundacji rodzinnej jest uzyskanie przez nią statusu przedsiębiorcy w rozumieniu art. 43¹ Kodeksu cywilnego.

Powyższe wynika z przepisów ustawy prawo upadłościowe, które określają katalog podmiotów, którym przysługuje zdolność upadłościowa oraz takich, co do których ta zdolność zostaje wyłączona.

Wraz z wprowadzeniem do polskiego systemu prawnego fundacji rodzinnej nie znowelizowano katalogu podmiotów, posiadających zdolność upadłościową, w związku z czym zdolność upadłościowa przysługuje:

• przedsiębiorcom,
• spółkom kapitałowym nieprowadzącym działalności gospodarczej,
• wspólnikom osobowych spółek handlowych odpowiadającym całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki;
• wspólnikom spółek partnerskich.

Jednocześnie należy wskazać, że prawo upadłościowe nie zostało znowelizowane w zakresie poszerzającym katalog podmiotów, które takiej zdolności nie posiadają.

Tym samym, aby fundacja rodzinna była zdolna do ogłoszenia upadłości powinna prowadzić działalność gospodarczą.

• Regulacja zawarta w ustawie o fundacji rodzinnej

Warto zauważyć, że przepisy nie przewidują dla fundacji rodzinnej odmiennej regulacji dotyczącej postępowania upadłościowego, w związku z czym procedura upadłościowa wobec fundacji rodzinnej powinna toczyć się w oparciu o przepisy ogólne dotyczące przedsiębiorców.

Jednocześnie wskazać należy, że ustawa o fundacji rodzinnej zawiera przepisy, w których ustawodawca wprost odnosi się do upadłości fundacji rodzinnej i reguluje zasady z tym związane, w tym w szczególności wskazuje, że:

• fundacja rodzinna ulega rozwiązaniu po zakończeniu postępowania upadłościowego (art. 87 pkt 4);
• możliwość wykreślenia fundacji rodzinnej z rejestru fundacji rodzinnych bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, z uwagi na oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz w razie uznania przez sąd upadłościowy, że zebrany w sprawie materiał daje podstawy do wykreślenia fundacji rodzinnej z rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego (art. 105 ust. 1 pkt. 1 i 2);
• w przypadku upadłości fundacji rodzinnej wykonującej działalność gospodarczą jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru fundacji rodzinnych (art. 109);
• w rejestrze fundacji rodzinnych wpisuje się informację o ogłoszeniu upadłości (art. 117 ust. 1 pkt 23) oraz zmianę nazwy fundacji rodzinnej poprzez dodanie oznaczenia „w upadłości” (art. 117 ust. 4).

Podsumowując, zdolność upadłościowa przysługuje tylko takiej fundacji rodzinnej, która posiada jednocześnie status przedsiębiorcy w rozumieniu art. 43¹ Kodeksu cywilnego. Fundacje rodzinne, które nie prowadzą działalności gospodarczej nie posiadają zdolności upadłościowej.

Autorzy:

• adw. Katarzyna Gelo
• asystentka prawna Julia Cichowska