fbpx
       

KPO – popandemiczna pomoc dla przedsiębiorców

Co to jest KPO?

KPO to Krajowy Plan Odbudowy, a właściwie Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększenia Odporności, to dokument przygotowany przez Polskę w celu skorzystania z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności – nowego przedsięwzięcia Unii Europejskiej. W praktyce są to więc kolejne środki finansowe przekazywane państwom członkowskim, które następnie są przeznaczane na realizację poszczególnych projektów (np. przez przedsiębiorców), analogicznie jak przy Funduszu Spójności czy Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności

Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności (dalej również jako: „Instrument”) to nowe przedsięwzięcie Unii Europejskiej, które służy odbudowie gospodarki po pandemii. Właśnie w ramach tego Instrumentu został opracowany KPO. Instrument na rzecz odbudowy i zwiększenia odporności służy przede wszystkim:

  • promowaniu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej UE poprzez zwiększenie odporności i zdolności do dostosowania się po pandemii,
  • łagodzeniu społecznych i gospodarczych skutków kryzysu,
  • wspieraniu transformacji cyfrowej.

W ramach Instrumentu państwa członkowskie zobowiązały się do przeprowadzenia inwestycji, ale również reform, które zostały opracowane indywidualnie dla każdego państwa członkowskiego.

Polska w związku z Instrumentem na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności opracowała specjalny dokument – Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększenia Odporności. Dokument ten został już zatwierdzony przez Komisję Europejską. Był to pierwszy z warunków uzyskania przez Polskę środków w ramach Instrumentu.

Drugim warunkiem otrzymania środków przez państwo członkowskie, a następnie przekazania ich przedsiębiorcom, jest złożenie wniosku o płatność do Komisji Europejskiej, którego Polska do tej pory nie złożyła.

Równoległe systemy wsparcia pochodzące z Unii Europejskiej

Środki pochodzące z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności stanowią odrębną pulę finansową, która jest równolegle przekazywana do dotychczas otrzymywanych środków z Unii Europejskich w ramach kolejnych perspektyw 2000-2006 (w przypadku Polski od 2004 r.), 2007-2013, 2014-2020, a także obecnej, czyli 2021-2027. Oznacza to, że przedsiębiorcy mogą nadal liczyć na wsparcie w ramach środków przekazywanych na podstawie umowy partnerstwa, czyli np. z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, ale również z nowopowstałego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności.

Najważniejsze różnice pomiędzy Instrumentem na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności a Politykami Spójności:

  • Instrument jest centralnie zarządzany przez Komisję Europejską, a przez to udział Komisji Europejskiej jest większy, ale również na Komisji Europejskiej spoczywa większa odpowiedzialność w przygotowaniu i zarządzaniu Instrumentem.
  • Cały Instrument jest objęty zasadą „nie czyń znaczącej szkody środowisku”.
  • Środki finansowe Komisja Europejska przekazuje Państwom Członkowskim w cyklu półrocznym, po złożeniu odpowiedniego wniosku o płatność.
  • Wypłata środków z Instrumentu dla państwa członkowskiego jest powiązana z realizacją reform – tzw. kamieni milowych.

Należy podkreślić, że powyższe wymagania dotyczą relacji państwo członkowskie – Komisja Europejska.

Pula środków do wykorzystania przez Polskę

W ramach Polityk Spójności w aktualnej perspektywie otrzyma do dyspozycji ponad 76 mld euro. Natomiast w ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększenia Odporności Polska otrzyma ponad 35 mld euro.

Regulacje prawne związane z KPO

Podstawową regulacją ustanawiającą Instrument jest Rozporządzenie Parlamentu i Rady 2021/241 ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.

Natomiast w polskim systemie prawnym aktualnie nie ma specjalnej ustawy czy też rozporządzenia, które regulowałaby procedurę wyboru wniosków o objecie wsparciem w ramach KPO. W zatwierdzonym przez Komisję Europejską dokumencie można jedynie znaleźć informacje, że do obsługi środków z KPO zostanie wykorzystany system instytucjonalny wynikający z Polityki Spójności (tj. ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027). Należy jednak spodziewać się podjęcia przez ustawodawcę właściwych kroków legislacyjnych.

Oznacza to, że przedsiębiorcy chcący skorzystać z środków z KPO nie posiadają nowej, kompleksowej regulacji prawnej warunkującej przekazywanie środków, a jedynie bazują na analogicznych rozwiązaniach wynikających z Polityk Spójności.

Pomoc dla przedsiębiorców

W ramach KPO będą organizowane specjalne nabory wniosków o objęcie danego przedsięwzięcia wsparciem przez wyspecjalizowane polskie instytucje zajmujące się już obsługiwaniem środków europejskich, takie jak: ministerstwa, samorządy terytorialne, ARIMR czy też PARP. Przekazywanie pomocy publicznej w ramach KPO odbędzie się zatem w analogiczny sposób jak przy środkach przekazywanych w ramach Polityk Spójności.

Podmioty, które mogą uzyskać wsparcie:

W ramach KPO wnioski o objęcie wsparciem będą mogli składać obywatele, przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa, samorządy terytorialne, instytucje publiczne oraz podmioty spoza systemu administracji publicznej (np. podmioty społeczne, stowarzyszenia, organizacje pozarządowe), którzy złożą wniosek o objęcie wsparciem oraz spełnią wymagania poszczególnych naborów.

Typy projektów, które mogą liczyć na wsparcie:

  • Odporność i konkurencyjność gospodarki.
  • Zielona energia i zmniejszenie energochłonności
  • Transformacja cyfrowa
  • Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia
  • Zielona, inteligentna mobilności
  • Poprawa jakości instytucji i warunków realizacji Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności

Poziom współfinansowania projektów w ramach KPO

Instytucje mogą finansować przedsięwzięcia w różnym stopniu, nawet 100% ich wartości. Odbiorca wsparcia musi jednak posiadać środki na pokrycie podatku VAT, którego nie można sfinansować w ramach KPO.

Procedura wyborów projektów do dofinasowania

Każdy nabór do objęcia wsparciem posiada specjalny dokument – Regulamin, który reguluje jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać dofinansowanie. Ocena dokonywana przez podmiot organizujący nabór musi być dokonywana w sposób przejrzysty, rzetelny i bezstronny oraz zapewniać wnioskodawcom równy dostęp do informacji o warunkach i sposobie wyboru projektów do dofinansowania. Ponadto wniosek przedsiębiorcy powinien podlegać ocenie pod względem spełnienia kryteriów wyboru projektów.

Organy dokonując oceny wniosków muszą działać w zgodzie z zasadą przejrzystości, a także ustanowić jednoznaczne warunki i zasady postępowania w przedmiocie wyboru projektów. Uczestnik takiego postępowania nie może również ponosić konsekwencji prawnych nieprecyzyjnych regulacji.

Warto także zaznaczyć, że każdemu podmiotowi składającemu wniosek o objęcie wsparciem w ramach systemu instytucjonalnego Polityk Spójności przysługuje ścieżka odwoławcza – możliwość złożenia protestu, a także skargi do sądu administracyjnego. Oznacza to, że uczestnik postępowania konkursowego posiada możliwość skutecznego zakwestionowania decyzji o odmowie objęcia wsparciem, także w ramach KPO.

Aktualne nabory wniosków dla przedsiębiorców

Obecnie Polsce udało się przygotować jedynie cztery nabory wniosków dla beneficjentów, które przeprowadza Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Są nimi:

  • wsparcie dla rolników i rybaków dot. przetwarzania lub wprowadzania do obrotu produktów rolnych, spożywczych, rybołówstwa lub akwakultury;
  • wsparcie mikro, małych i średnich przedsiębiorstw na wykonywanie działalności w zakresie przetwórstwa lub wprowadzania do obrotu produktów rolnych, rybołówstwa lub akwakultury;
  • wymiana pokryć dachowych z materiałów zawierających azbest na budynkach służących do produkcji rolniczej;
  • wymiana słupów impregnowanych kreozotem na plantacjach chmielu.

Większość z naborów wniosków o dofinansowane w ramach KPO jest planowana na rok 2023. Jednak możliwość zorganizowania kolejnych naborów jest uzależniona od uzyskania środków finansowania, czyli złożenia przez Polskę wniosku o płatność do Komisji Europejskiej, a następnie jego akceptacji przez ten podmiot. Szczegółowe informacje o planowanych naborach można znaleźć na stronie funduszy europejskich.

Podsumowując, warto zapamiętać, że KPO to w praktyce kolejne środki finansowe do wykorzystania przez państwa członkowskie, które wymagają przygotowania przez każde państwo własnego krajowego planu odbudowy oraz złożenia wniosków o płatność do Komisji Europejskiej. Po akceptacji przez Komisję Europejską wniosku o płatność, państwa członkowskie przygotowują nabory projektów dla zainteresowanych podmiotów (w tym przedsiębiorców), którzy otrzymają wsparcie finansowe. Na tym etapie procedura wyboru projektów oraz poprawność ich zrealizowania następuje analogicznie jak w przypadku innych funduszy związanych z Politykami Spójności.

 

Autor: Marek Kononowicz, prawnik

Udostępnij

Newsletter

Bądź na bieżąco. Otrzymuj od nas alerty prawne, aktualne komentarze oraz informacje o nowych publikacjach ekspertów z Brysiewicz, Bokina i Wspólnicy sp.k..